měć

měć (hornjoserbšćina)

słowjeso

wosoba	singular	dual	plural
1.	mam	mamoj	mamy
2.	maš	mataj, matej1	maće
3.	ma	mataj, matej1	maju/maja

aspekt	-
transgresiw	mějo, mějicy
prezensowy particip	mějacy
preteritowy particip	měty
ł-forma	měł, měła, měło, měłoj, měli, měłe
werbalny substantiw	měće

preteritum
wosoba	singular	dual	plural
1.	mějach	mějachmoj	mějachmy
2.	měješe	měještaj, měještej1	měješće
3.	měješe	měještaj, měještej1	mějachu

imperatiw
wosoba	singular	dual	plural
1.	—	mějmoj	mějmy
2.	měj	mějtaj, mějtej1	mějće
3.	njech ma	njech mataj, matej1	njech maju/maja

¹ kóncowka -taj so wužiwa jenož w muskim čłowječim rodźe (pola animatow–racionalow), -tej w muskim zwěrjacym (pola animatow–nonracionalow), muskim wěcnym (pola inanimatow), žónskim a srjedźnym rodźe

Prawopis

Dźělenje słowow:

měć

Wurjekowanje

MFA: /mie̯t͡ɕ/

Semantika

Woznamy:

[1] wobsedźeć

[2] (modalne słowjeso) być zawjazany k čemu

- So powužiwa w přitomnym času

[3] (modalne słowjeso) sylne doporučenje něšto zčinić

- Tu so słowjeso wužiwa w podobje z ł (měł, měła, měło, ...) a z móžnostnym wašnjom (konjuntiwom) wot być (bych, by, bychmy, ...), kotrež wšak móže być wuwostajene, tuž z „wón by měł“ so stanje „wón měł“ (narozdźěl wot předpřitomnosći – perfekta „wón je měł“).

[4] w prašenju, kaž so něchtó čuje

Pochad:

Z prasłowjanskeho *jьměti ^[→en], porunaj z čěskim mít (narěčowym mět), słowakskim mať, pólskim mieć, bołharskim imam (w pěrnjej wosobje), serbochorwatskim imati.

Přikłady:

[1] Mam čerwjene auto.

[2] Što mam činić?

[2] Rěknychu, zo je mamy wopytać.

[3] Byštej měłoj ćeknyć.

[3] Ja měła we swojej jstwě porjadk sčinić.

[4] Kak so maš?

Synonymy:

[1] wobsedźeć

[2] -

[3] dyrbjeć

[4] (wobrot) kak so ći wjedźe/dźe?

Rěčne wobroty:

wjetši sy, wjetše maš prawo

wštiko ma swój kónc, kołbasa dwaj

lěpje so maš, lěpje sej žadaš

Referency a dalše informacije

• Buk Jakub: 1000 serbskich přisłowow a přisłownych prajidmow. Budyšin, Maćica Serbska: ćišćał E. M. Monse, 1862, přistupny online.