mać

mać

mać (hornjoserbšćina)

substantiw, f

mać a dźěćo na brjože (w wokrjesy Angermünde)
kazus	singular	dual	plural
nominatiw	mać	maćeri	maćerje
genitiw	maćerje	maćerjow	maćerjow
datiw	maćeri	maćerjomaj	maćerjam
akuzatiw	mać / maćer	maćeri	maćerje
instrumental	z(e) maćerju	z(e) maćerjomaj	z(e) maćerjemi
lokatiw	po maćeri	po maćerjomaj	po maćerjach
wokatiw	maći	maćeri	maćerje

Ortografija

Dźělenje słowow:

mać, genitiw ma·će·rje

Wurjekowanje

MFA: ['mač], genitiw ['mačɛʀʲɛ]

Słuchowe přikłady:

Semantika

Woznamy:

[1]

Skrótšenki:

[1]

Pochad:

[1] wotwodźenka wot praindoeuropskeho *méh₂tēr ^[→en] přez prasłowjanski *mati ^[→en]

Synonymy:

[1] maćerka, mama, mamička

Muske formy:

[1]

Antonymy:

[1] nan

Hyperonymy:

[1] staršej

Hyponymy:

[1] přirodna mać, přichodna mać, staraćelska mać, rapača mać

Kolokacije:

[1]

Přikłady:

[1] Mać je jemu jeho horco lubowany telefon sćazała, wšako by moderny nastroj jenož wosebitej atmosferje škodźał. (Lubina Ryćerjec)

[1] Přińdźeš sobu?, so mać praša. (Aleksandra Kasparijec)

[1] Telefon klinka. Njejsym spěšna dosć a tak wotzběhnje mać. (Johanna Bizoldec)

[1] Přez wótřerěčak w zadnim róžku našeje dobreje stwy rži rjany hodowny spěw na trompeće. Rjany pak jenož po měnjenju našeje maćerje, kotraž so pódla mje sedźo k melodiji pohibuje. (Lubina Ryćerjec)

[1] Po smjerći wowki, swojeje maćerje, njeje so poprawom z nikim wjace tak prawje rozmołwjał. Zrudny tehdom bě. Wo smjerći swojeje maćerje bě zhonił, jako bě ze swojej žonu w dowolu. (Štefan Paška)

[1] Wězo je jemu wšo chětro přehnate a dźěćkace. To je tež maćeri hižo jasnje prajił. (Lubina Ryćerjec)

[1] Ale maćeri a mi so cyle hinak wjedźe. (Terez Matkec)

[1] Škitać chcu synka a mać – sylnić chcu žiwjenja swět: Mać njech njetraši lětadła lět, a synk njech sej woměrje šćipa trawku a kwět. (Jurij Brězan)

[1] Štož mje nastupa, sym slepy, hdyž widźu swojeho nana, a sym hłuchi, hdyž słyšu swoju mać. (Jurij Brězan)

[1] Uška začu, kak so přihladowarjo jej přichilachu, jeje słowa přibychu ćopłosće, wona lubowaše mać, wona so směješe a bě zrudna: Njebě nichtó w žurli, kotryž jej njepřeješe, zo by była zbožowna. (Jurij Brězan)

[1] A wón lubowaše tutu potajnu maćer tak mócnje, z tajkej zahorjenosću, zo njeběše jemu žadyn wopor za nju přećežki, haj samo swoje žiwjenje by woprował za tu maćer – za swój narod. (Jakub Lorenc-Zalěski)

[1] Rozmyslujo, što nětk, stupich na hasu, a mi napřećo přijědźeštej žónskej z rjeblowanym wozyčkom: Madelena a jeje mać, kotruž hnydom spóznach, dokelž bě wona srjedźne wudaće mjez Wawrijec maćerju a Madelenu. (Jurij Brězan)

[1] W tym wokomiku přijědźe Nukec wuj ze swojim golfom, a hdyž Jurka z maćerju wuhlada, zastanje. (Serbske Nowiny, 27. žnjenca 1999)

[1] Ja sym bóle po maćeri, kaž so zda, ale što chceš to činić? (Marja Kubašec)

[1] Slepa nygašekoma, w myslach bě hišće při maćeri. (Jěwa-Marja Čornakec)

[1] Stawaj, maći, złota maći! (Handrij Zejler)

[1] „Na widźiš, maći“, Měrka doda. (Jěwa-Marja Čornakec)

[1] A bu dobra mać dźěćom a wona je rozumiła dźěći prěnjeje maćerje kaž tež swoje dźěći k sebi připutać, tak zo ženje slěda njenamakach, zo by rozdźěl mjez nami dźěćimi dweju maćerjow był. (Jakub Lorenc-Zalěski)

[1] Małe dźěći bječachu, chcyše so jim sobotnišeje kołbasy, ale maćerje złe zaswarichu, a dźěći so rjejo wotsalichu. (Marja Młynkowa)

[1] Młode maćerje staraja so wo zabawu za najmjeńšich a kóžda swójba přinjese ke kofejej tykanc sobu. (Serbske Nowiny, 7. pražnika 1999)

[1] Ale: miliony na swěće maćerjow do twojich rukow chowaja žiwjenje synow. (Jurij Brězan)

[1] Tak chodźi we wulkim měsće za synami a dźowkami serbskich maćerjow. (Bjarnat Krawc, Achim Brankačk)

[1] Pola nowonarodźenych na přikład wšě formality wobstara, přepoda maćerjam pakćik z prěnjej drastu a dalši, kiž smědźa hakle wočinić, hdyž dźěćo do šule dźe. (Jurij Koch)

[1] Nastajenje k swójbje pak je hišće dołho njediferencowane, spočatnje jednostronsce nimale jenož na žony abo maćerje wusměrjene. (Rozhlad, 1997)

[1] Tak bě w decembru blidotenisowy turněr z nanami, maćerjemi, jich dźěćimi, cyle swójbna atmosfera. (Serbske Nowiny, 7. róžownika 1999)

[1] Přetož tak rěči Knjez wo synach a dźowkach, narodźenych na tutym městnje, wo maćerjach, kotrež jich na swět rodźa, wo nanach, kotřiž jich płodźa na tutym městnje. (Stary zakoń)

[1] „Lube maćerje, kotrež tute rjadki čitaće, njedajće so narěčeć, je to z tym copłym jejkom wěsće přiwěrk!“ (Richard Iselt)

Rěčne wobroty:

[1]

Wotwodźene wopřijeća:

[1] maćercyne/-a/-y, maćerny/-a/-y, maćerski/-a/-y; maćerstwo; maćernica; maćernorěčy/-a/-y, maćeršćina; maćica

Přełožki

Zapadosłowjanske

čěski: [1] matka f, máti f, máma f, maminka f, mamička f, mamka f, mutra f delnjoserbski: [1] maś f, maśerka f, mama f, maminka f hornjoserbski: [1] mać f, maćerka f, mama f, mamička f kašubski: [1] mëma f, mëmka f, nana f, nanka f, nëna f, nënka f

połobski: [1] motai, mama f pólski: [1] matka f, mama f, mamusia f słowakski: [1] matka f, mať f, mama f, mamka f, mamička f šleski: [1] muter

Wšitke

albanski: [1] nënë arabski: [1] أم (ʾumm) (ar) f armenski: [1] մայր (mayr) (hy) azerbajdžanski: [1] ana baskiski: [1] ama běłoruski: [1] маці (maci) (be) f bołharski: [1] майка (majka) (bg) f bretonski: [1] mamm čěski: [1] matka f, máti f, máma f, maminka f, mamička f, mamka f, mutra f danski: [1] moder f delnjoněmski: [1] Moder delnjoserbski: [1] maś f, maśerka f, mama f, maminka f esperanto: [1] patrino estiski: [1] ema farsi: [1] مادر (mādær) (fa), mād (ماد‎) (fa), مام (mām) (fa), ماما (māmā) (fa), مامی (māmī) (fa), مار (mār) (fa), مارو (mārū) (fa), ام (ʾomm) (fa); žónska ze staršeju: والد (wāled) (fa) ferejski: [1] móðir finski: [1] äiti, [2, 4] emo francoski: [1] mère f georgiski: [1] დედა (deda) (ka) grjekski: [1] μητέρα (mitéra) (el) f guaraniski: [1] sy hawaiiski: [1] makuahine hebrejski: [1] אם (ʾēm) (he) f, z wupisanym wokalom: אֵם (ʾēm) (he) f hindi: [1] माता (mātā) (hi) f, मूल (mām̐) (hi) f, मां (māṁ) (hi) f hornjoserbski: [1] mać f, maćerka f, mama f, mamička f chorwatski: [1] majka f ido: [1] matro Inarisamiski: [1] enni indoneski: [1] ibu, bunda, ibunda, emak interlingua: [1] matre irski: [1] máthair f islandski: [1] mamma f, móðir f italski: [1] madre f japanski: [1] 母 (はは, haha) (ja), お母さん (おかあさん, okāsan) (ja) jendźelski: [1] mother jidišćina: [1] מוטער (muter) (yi) f, מאַמע (mame) (yi) f, מאַמעלע (mamele) (yi) f

kannadski: [1] ಅಮ್ಮ (am'ma) (kn), ಅವ್ವ (avva) (kn), ಮಾತರ (mātara) (kn), ಮಾತೃ (mātr̥) (kn), ತಾಯಿ (tāyi) (kn) kašubski: [1] mëma f, mëmka f, nana f, nanka f, nëna f, nënka f katalanski: [1] mare f korejski: [1] 어머니 (eomeoni) (ko), 모친 (mochin) (ko), 어미 (eomi) (ko), 어멈 (eomeom) (ko) kurdski: [1] kymriski: [1] mam łaćonski: [1] mater f letiski: [1] māte f litawski: [1] motina f malajalamski: [1] അമ്മ (am'ma) (ml), മാതാവു (mātāvu) (ml) nepalski: [1] आमा (aamaa) (ne) němski: [1] Mutter f nižozemski: [1] moeder f norwegski: [1] mor Předłoha:u, moder okcitanski: [1] maire f, araneski: mair f połobski: [1] motai, mama f pólski: [1] matka f, mama f, mamusia f portugalski: [1] mãe f rumunski: [1] mamă f ruski: [1] мать (matʹ) (ru) f sanskrit: [1] मातृ (mātṛ) (sa) f Předłoha:st: [1] mme sewjerosamiski: [1] eadni Skolt-samiski: [1] jeä´nn słowakski: [1] matka f, mať f, mama f, mamka f, mamička f słowjenski: [1] mati f starogrjekski: [1] μήτηρ (mētēr)  f šotiski gaelski: [1] màthair m španiski: [1] madre f šwedski: [1] mor, moder, mamma tamilski: [1] அம்மா () (ta), தாய் (tāy) (ta) turkowski: [1] anne ukrainski: [1] мати (máty) (uk) f madźarski: [1] anya wolapik: [1] mot